پنجم خرداد ۱۲۸۷ در حالی که تهران در تب جنگ میان #محمدعلی_شاه و #مشروطه_خواهان می‌سوخت و آبستن حوادث آینده بود در جنوب ایران و #مسجدسلیمان از حفره‌ای که در دره خرسان و منطقه موسوم به #نفتون توسط کارگرهای محلی به هدایت فرنگی‌ها ایجاد شده بود مایع سیاه رنگی به هوا پرت شد، #نفت بود
این آبشار سیاه‌رنگ نفت که در #مسجدسلیمان از زمین خارج شد اولین چاه نفت منطقه مهم خاورمیانه بود و دقیقا از همین روز مناسبات در منطقه با این اتفاق تغییر کرد. اتفاقی که تهران هیچ اطلاع از آن نداشت و یا اگر هم داشت آن قدر درگیر #مشروطه و #مشروعه و #استبداد و #مجلس بودند مهم نبود/۲
اما این آبشار سیاه‌رنگ در #نفتون #مسجدسلیمان دقیقا در میانه ماجرای #نفت در ایران از زمین گرم به هوا برخاست. مردم ایران پیش از حضور آن استرالیایی میلیارد که امتیاز نفت را در قبال ۲۰٫۰۰۰ پوند به شاه گرفت هم با مقوله نفت بیگانه نبودند و می‌دانستند که آن چشمه‌های سیاه‌رنگ چیست/۳
#نفت و #قیر از گذشته دور در ایران مورد استفاده قرار می‌گرفت. از قیر و نفت برای اندود کردن سقف و سدها و برپایی آتش و حتی جنگ استفاده می‌کردند. بخشی از سازه‌های آبی #شوشتر با قیر اندوده شده بودند. برخی مورخان حتی معتقدند آتش‌های جاودانی چون آذربرزین روی چشمه‌های نفت بوده است/۴
دکتر موحد در کتاب #خواب_آشفته_نفت از #والیان_نفط نام برده که وظیفه نظارت بر چشمه‌های نفت و وصول عوارض را داشتند. او نام کتابش را از باوری کهن گرفته که هر که #نفت در خواب ببیند به مصیبتی گرفتار خواهد آمد و نفت مال حرام است. /۵
در #خواب_آشفته_نفت شعری را خطاب به فردی که صاحب چشمه نفت است ترجمه کرده که شاعر به او گفته این که نفت است این قدر افاده داری اگر این ها مشک و عنبر بود چه می‌کردی؟ تا پیش از این که پای #دارسی به ایران باز شود #نفت منبع درآمد بعضی حکومت‌ها و حتی خانواده‌ها از جمله #سادات_قیری بود/۶
این خانواده که از منطقه #مسجدسلیمان بودند در ابتدا تجارت می‌کردند در راه تجارتشان بایداز منطقه‌ای به اسم #دره_خرسان رد می‌شدند که به گفته محلی‌ها خرس‌های بزرگی داشت. اما یک بار راهشان را کج می‌کنند و در نهایت متوجه می‌شوند چشمه‌ای در این دره است که مایع سیاهی در آن است/۷
این چشمه چشمه نفت بود و خانواده #سادات_قیری تصمیم می‌گیرند به جای تجارت خطرناک از این چشمه به روشی خاص قیر استحصال کنند و از این راه کسب درآمد کنند. خانواده برای سالها در #دره_خرسان به این کار مشغول بودند. یا این همه نفت هنوز اهمیت خودش را پیدا نکرده بود/۸
در حقیقت نفتی که از چشمه‌های #نفت می‌جوشید ارزش تجاری و اقتصادی نداشت. نفتی قابل استحصال و تبدیل به شدن به مواد نفتی را دارد که با فشار گاز از زمین خارج شود. این نوع نفت که به نفت تجاری معروف است برای اولین بار در جهان در سال ۱۸۵۹ در ایالت پنسیلوانیای آمریکا از زمین خارج شد/۹
با فوران این چاه #نفت مشخص شد که این سوخت تازه از #زغال_سنگ بهتر و به صرفه‌تر است. از سوی دیگر گروه‌هایی در سراسر جهان به دنبال منابع نفتی گشتند. اما همه می‌دانستند که بزرگترین چشمه‌های نفت جهان احتمالا در منطقه مهم و استراتژیک #خاورمیانه است/۱۰
در سال ۱۲۷۱ شمسی، #دمورگان سرمست از پیدا کردن کد #حمورابی در راه رسیدن به پاریس بود در کتابی که از مشاهدات باستان‌شناسی در ایران در حال تدوین بود نوشت:« امکان وجود #نفت در مناطق جنوب غربی و شرقی ایران وجود دارد /۱۱
این گزارش را #ویلیام_ناکس دارسی خواند و از آن جایی که در جریان حفاری‌های #نفت در #پنسیلوانیا بود این جرات را به خود داد تا به سمت #خلیج_فارس و ایران که در آن زمان پرشیا نامیده می‌شد بیاید و بخت خودش را در این جا امتحان کند. /۱۲
#ویلیام_ناکس_دارسی با کمک #امین_السلطان صدراعظم توانست در قبال پرداخت مبلغی امتیاز حفاری #نفت را در سال ۱۹۰۱ دریافت کند. امتیازی که در ازای ۲۰۰۰۰پوند اجازه حفاری را در جنوب می‌گرفت. درباره قرارداد دارسی مطالب زیادی نوشته شده است که به سبب طولانی شدن چشم می‌پوشم/۱۳
فقط #ویلیام_ناکس_دارسی برای آغاز حفاری در #دره_خرسان قراردادی هم با #سادات_قیری نوشت که متن آن وجود دارد.
دارسی #جورج_برناردرینولدز را که تجربیاتی در زمینه حفاری #نفت در مناطق نفت خیز سوماترا داشت، برای اکتشاف و استخراج نفت به استخدام خود درآورد//۱۴
دارسی #جورج_برناردرینولدز را که تجربیاتی در زمینه حفاری #نفت در مناطق نفت خیز سوماترا داشت، برای اکتشاف و استخراج نفت به استخدام خود درآورد//۱۴
رینولدز در پایان سال ۱۹۰۲ عملیات حفاری اولین چاه در #چاه_سرخ واقع در #قصرشیرین و همچنین شاردین رامهرمز را آغاز کرد و همزمان مقدمات حفاری در منطقه #نفتون #مسجدسلیمان را مهیا ساخت. حفاری‌های اولیه در چیا سرخ به نتیجه‌ای نرسید اما آن ها که به گزارش #دمورگان اعتماد داشتند./۱۵
تا سال ۱۹۰۳ #ویلیام_ناکس_دارسی در حدود ۵۰۰ هزار پوند هزینه کرده بود، کار حفاری و اکتشاف، بدون نتیجه متوقف گردید. سپس دارسی مجبور شد، برای بدست آوردن ۱۰۰ هزار پوند دیگر، #شرکت_نفت_برمه را، در سهام سندیکا، شریک نماید. این شرکت شرکتی است که بعدها بریتیش_پترولیوم نام می‌گیرد/۱۶
با شروع مجدد کار حفاری در مناطق جنوب ایران و در منطقه شاردین ادامه یافت. در سال ۱۹۰۷ همزمان نقطه دوم انتخاب گردید و حفاری در منطقه‌ای بنام #میدان_نفتون در #مسجدسلیمان آغاز شد. در سال ۱۹۰۸ در نقطه‌ای دیگر مسجد سلیمان نیز، شروع به حفاری کردند/۱۷
حفاری‌ها بدون هیچ موفقیتی ادامه داشت و #دارسی نیز کاملا ورشکست شده بود. در تهران انقلاب مشروطه رخ داده بود مجلس تشکیل شده بود و شاهی که به آن‌ها قرارداد داده بود مرده بود. از آن بدتر #امین‌السلطان که عاقد قرارداد بود به تیر عباس آقا صراف کشته شده . اما یک دفعه معجزه رخ داد/۱۸
در ۲۶ مه ۱۹۰۸ برابر با ۵ خرداد ۱۲۸۷ در عمق ۳۶۰ متری از زمین #میدان_نفتون، در #مسجدسلیمان مته حفاری، آخرین لایه را شکافت و نفت، با فشار بسیار زیاد، از زمین فوران کرد. ارتفاع نفت در این چاه به هفده متر رسید. این #چاه_شماره_یک بود که به نفت رسید. اولین چاه #نفت #خاورمیانه /۱۹
این که دومین چاه نفت ده روز بعد به نفت رسید و ماجراهای بعدی را همه می‌دانیم اما آن چه را نمی‌دانیم این است که خوزستان و مسجد سلیمان که اولین قطره های طلای سیاه را به این سرزمین هدیه کردند سالهاست که از این ثروت سهمی نبردند. چاه شماره یک سالهاست تعطیل شده اما وضعیت مردمش بهتر نشد
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
